Çalışanların işverenlerine maaş ve diğer maliyetleri getirdiği kesindir ve bu maliyetler arasında sigorta primleri de yer alır. İşverenler, çalışanlarının sigorta primlerini ödemekle yükümlüdürler. Henüz emekli olmayan çalışanlar için, işverenler Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) sigorta primi öderler. Ancak emekli olmuş ve çalışmaya devam eden kişilere ise SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) ödenir.
SGDP kesintilerinin işverene ne kadar maliyet getirdiği, işverenin ödediği ücretin ve emekli çalışanın prim tutarının yanı sıra diğer faktörlere de bağlıdır. SGDP kesintileri, emekli olan çalışanın brüt maaşından hesaplanır ve belirli bir yüzdeye dayalıdır. Bu yüzde, SGK tarafından belirlenen prim oranlarına göre değişebilir.
EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesiyle ilgili maliyetler, çalışanın emeklilik durumu, işverenin politikaları ve SGK tarafından belirlenen prim oranlarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle, EYT düzenlemesinin işverenlere maliyeti hakkında kesin bir sayı vermek mümkün değildir ve bu konuda daha fazla ayrıntılı bilgiye ihtiyaç vardır.
Emekli Çalışan Kimdir?
Sigortalı çalışanların emekli olabilmek için belirli bir prim gün sayısını, yaş şartını ve hizmet süresini tamamlamaları gerekmektedir. Tüm bu şartları yerine getiren kişiler, emeklilik maaşı alma hakkına sahip olurlar. Ancak bazı emekliler, farklı nedenlerle çalışmaya devam edebilirler. Bu durumun temelinde erken emeklilik veya aldıkları emekli maaşının yaşam giderlerini karşılamayacağı endişesi gibi faktörler yer alabilir. Bu çalışanlara “emekli çalışan” denir.
Türkiye’de emeklilik koşulları, kişinin işe başlama tarihine, çalıştığı meslek kolu ve sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Engelli çalışanların emeklilik hakkı da bu faktörlere göre farklılık gösterebilir.
EYT’liler Emekli Çalışan Olabilir mi?
EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) kavramı, 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta başlangıcı olan kişileri kapsamaktadır. 8 Eylül 1999 tarihindeki mevcut prim gün sayısı ve sigortalılık süresine yaş koşulunun eklenmesiyle birlikte emekli olma şartları daha da zorlaşmıştır. Bu nedenle, bu değişiklikler sonucu emekli olma yaşını beklemek zorunda kalan kişilere EYT’li denir.
2023 yılı başlarında yapılan resmi açıklamalar, EYT konusunda düzenlemelerin getirileceğini işaret etti. Ancak bu düzenlemeler ne olursa olsun, EYT’li olarak emekli olan kişilerin çalışmaya devam etmesinde yasal bir engel bulunmamaktadır. Yani EYT’li bireyler, mevcut işlerinde çalışmaya devam edebilirler veya yeni bir işte çalışabilirler. EYT düzenlemesi, emeklilik yaşını beklemek zorunda kalan kişilerin emeklilik hakkını etkilemez ve çalışmaya devam etmelerine izin verir.
Emekli Olup Çalışanın Maaşı Kesilir mi?
Maaş kesintileri, emekli çalışanın işverene maliyetini azaltır ve ülkenin sosyal sigorta sistemi için katkı sağlar. Emekli çalışanların maaşlarına kesinti yapılması, çalışmaya devam ederken emekli maaşı almalarını mümkün kılar. Ancak bu kesintilerin uygulama şekli sigorta başlangıç tarihine göre farklılık gösterir.
1 Ekim 2008 tarihinden önce sosyal güvenlik alanında yapılan reform, emekli çalışanların durumunu belirler. Bu tarihten önce Sosyal Sigorta Kurumu (4A), Bağ-Kur (4B) ve Emekli Sandığı (4C) sistemlerine sigortalı olarak kayıtlı olanlar, SGDP ödeyerek çalışmaya devam edebilirler ve emekli maaşı almaya devam edebilirler.
Ancak 1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortalı çalışmaya başlayan ve emekli olanlar için farklı kurallar geçerlidir. Bu tarihten sonra sigorta başlangıcı olan 4A, 4B ve 4C kapsamındaki emekliler, SGDP ödeyerek çalışmaya devam edemezler. Bu emeklilerin emekli maaşı, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ilk ayda tamamen kesilir. Yani emeklilik sonrası çalışanlar için maaş kesintisi 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren uygulanan bir kuraldır.
SSK Emeklisi Çalışırsa Maaşından Kesinti Olur mu?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) emeklileri, 4A sigorta kapsamında SSK olarak bilinirler. Bu emekliler, çalışmaya devam etmeleri durumunda farklı senaryolara tabi olabilirler. Öncelikle, SGK emeklileri, emekli maaşı almaya devam ederken SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) ödeyerek çalışabilirler ve bu şekilde ek gelir elde edebilirler. Ayrıca, emekli maaşı almadan SGK primi ödeyerek sigortalı çalışmaya devam etmek de mümkündür.
Bu durumda, emekliler çalıştıkları süre boyunca yeni prim ödemeleri yaparlar ve emekli maaşlarına herhangi bir kesinti olmaz. Ancak bazı SSK emeklileri, çalışmaya başladıkları tarih ve diğer faktörlere bağlı olarak emekli maaşlarında kesinti yaşayabilirler. Özellikle 1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigorta başlangıcı olan emekliler için bu kesintiler geçerlidir.
Emekli Sigortası Nasıl Yapılır?
Emekli sigortası, belirli şartları yerine getirerek emekli maaşı almaya hak kazanan bireyleri kapsar. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmek isteyenler için önemli bir konu, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ile ilgili bilgi sahibi olmaktır. SGDP, emekli aylığı alan sigortalı çalışanların maaşlarından kesilen bir primdir. Bu kesinti, iş kazası ve meslek hastalığı primi ile işçi ve işveren katkısından oluşur. İşverenler, her ay düzenli olarak çalışanların kazançları üzerinden bu primleri ödemekle yükümlüdürler.
SGDP’yi, emekli çalışanların SGK kesintisi olarak düşünmek mümkündür. Ancak bu kesinti, sigorta süresi ve prim gün sayısını etkilemez. Sadece emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin maaş kaybını önler. Ayrıca emekli çalışanın iş kazası, malullük gibi özlük haklarını korumayı amaçlar. SGDP prim miktarları, her yıl asgari ücret belirlendikten sonra güncellenir ve işverenler, emekli çalışanların ücretlerinden güncel oranlara göre bu kesintiyi yaparlar.
2023 SGDP Primi Ne Kadar?
Emekli çalışanların işverenlerine maliyetini hesaplamak için mevcut SGDP prim oranını bilmek önemlidir. Emekli olduktan sonra sigortalı olarak çalışanların ücretlerinden toplam %32 oranında bir kesinti yapılır. Bu kesintinin %24,5’i işverenin ödemesi gereken kısmı temsil eder. Bu oran, işverenin ödemesi gereken miktarı ifade eder. Geriye kalan %7,5, emekli çalışanın maaşından kesilerek ödenecek işçi payını temsil eder. Ayrıca bu kesinti içinde toplam %32’nin %30’u Sosyal Güvenlik Destek Primi’ne aittir ve kalan %2 iş kazası ve meslek hastalıkları primini kapsar.
2023 yılı için SGDP primi, emekli çalışanın aylık kazancının alt ve üst sınırlarına göre değişkenlik gösterecektir. Aylık geliri asgari ücret seviyesinde olan bir emekli için işveren, güncel oranlara göre 3.286,55 TL SGDP primi öder. Bu miktar, emekli çalışanın aylık kazancına bağlı olarak değişebilir.
Bir Emekli Çalışanın İşletmeye Maliyeti Ne Kadar?
Emekli çalışanın işverene maliyetini hesaplamak, güncel düzenlemeleri ve oranları bilmeyi gerektirir. Emekli bir çalışanın işverene maliyetini hesaplamak için dikkate alınması gereken önemli faktörler bulunur. Bunlar arasında, emekli çalışanın brüt maaşı en temel faktördür, çünkü SGDP primleri bu brüt maaşa bağlı olarak hesaplanır. Ayrıca, personel giderleri de göz önünde bulundurulmalıdır, bu giderler yemek, ulaşım, primler ve vergi ödemelerini içerebilir. Ancak hesaplamalar işletmenizin özel politikalarına ve yerel düzenlemelere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Örneğin, Ocak ayında işe başlayan ve çalışmaya devam eden bir emeklinin maliyetini hesaplamak için, emekli çalışanın brüt maaşını ve güncel SGDP prim oranlarını dikkate alabilirsiniz. Ancak, kesin maliyet hesaplamaları için işletmenizin özel koşullarını ve yerel yasalara uygunluğunu göz önünde bulundurmalısınız. Bu tür hesaplamalarda uzman bir muhasebeci veya mali danışmanın yardımı da büyük önem taşır.
2023 Asgari Ücretli Emekli Bordrosu Örneği
| Brüt Asgari Ücret | 13.414,50 TL |
| SGDP İşçi Payı (13.414,50 TL x %7,5) | 1.006,09 TL |
| SGDP İşveren Payı (13.414,50 TL x %22,5) | 3.018,26 TL |
| Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi İşveren Payı (13.414,50 TL x %2) | 268,29 TL |
| İşveren Maliyeti | 16.701,05 TL |
| Net Maaş | 12.408,41TL |
Emekli çalışanların işveren maliyetini hesaplamak, net asgari ücretin işveren payı ve iş kazası primini içermemesi nedeniyle belirli bir hesaplamaya dayanır. Ancak bu kalemlerin hesaplamaya dahil edilmesi önemlidir, çünkü işverenin ödemesi gereken emekli çalışan sigorta primini gösterirler. Bu nedenle, 2023 yılında emekli asgari ücretli bir çalışanın işverene maliyeti, 16.701,05 TL olarak hesaplanabilir. Ancak, gelir vergisi dilimlerine tabi olup olmaması gibi faktörler bu tutarı etkileyebilir. Bu nedenle kesin hesaplamalar için işverenin özel koşullarını ve vergi düzenlemelerini dikkate almak önemlidir.
Emekli Çalışan SGK Ödemesi Ne Kadar?
Kıdem tazminatı, çalışanın işten ayrıldığında işvereninden aldığı toplu ödeme olarak tanımlanır ve bu ödeme, çalışanın işverende en az bir yıl sürekli olarak çalıştığı durumlarda ödenir. Bu hak, emeklilik sonrası çalışmaya devam edenler için de geçerlidir ve hukuki dayanağı 1971 yılında yürürlüğe giren 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde bulunur.
İlgili maddenin 4. bendi, emeklilik maaşı alan kişilerin de kıdem tazminatı hakkına sahip olduğunu belirtir. Bu ifade, emeklilik sonrası çalışanların da kıdem tazminatı almaya hak kazandığının yasal bir göstergesidir. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmek isteyenler, SGK’dan emeklilik dilekçesi vererek tazminat ödemesi alabilir ve aynı işyerinde çalışmaya devam edebilirler.
Ancak emekli çalışanın kıdem tazminatını aldıktan sonraki süreç önemlidir. Emeklilik sonrası tekrar işe başlayanlar için yeni bir iş sözleşmesi düzenlenir ve bu sözleşmenin ardından emekli çalışanlar tekrar kıdem tazminatı alma hakkına sahip olur. Ancak bu hak, yeni işe başlama tarihinden sonraki dönemi kapsar. Örneğin, kıdem tazminatını aldıktan sonra 5 yıl daha çalışmaya devam eden bir işçi, yalnızca son beş yıl için bu hakka sahip olur.
Emekli Çalışanların Prime Esas Kazançları Nasıl Hesaplanır?
Prime esas kazançlar (PEK), emekli çalışanların işverene maliyetini hesaplarken önemli bir faktördür. Bu kazançlar, personelin aldığı ikramiyeler, bayram ücretleri ve ek ödemeler gibi tüm ödeme kalemlerini içerir. Bu ek ödemeler, çalışanları daha motive edici bir şekilde teşvik edebilir. Emekli çalışanlar da bu ek ödemelerden yararlanır ve prime esas kazanç, aynı zamanda emekli maaşı tutarını da etkileyebilir, yani daha yüksek bir prime esas kazanç, daha yüksek bir emekli maaşı anlamına gelebilir.
Prime esas kazançlar, aslında asgari ücretli çalışanların günlük brüt maaşları üzerinden hesaplanır. 2023 yılı itibarıyla, emekli çalışanların günlük brüt maaşı 13.414,50 TL’dir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82. maddesine göre günlük kazanç, asgari ücretin 30’da 1’idir. Prime esas kazanç tavanı ise günlük ücretin 7,5 katıdır. Bu bilgilere göre, emekli çalışanların prime esas kazançlarını hesaplarken şu adımları izleyebilirsiniz:
- 2023 Brüt Asgari Ücret: 13.414,50 TL
- 2023 Günlük Brüt Kazanç: 13.414,50 TL x 1/30 = 447,15 TL
- 2023 Prime Esas Kazanç: 447,15 TL x 7,5 = 3.353.62 TL
Emekli çalışanlar için kıdem tazminatı gibi ödemeler prime esas kazanca dâhil edilmez. Ancak yemek parası, aile ve çocuk yardımı gibi ödemeler, prime esas kazançlarının bir parçasıdır ve bu nedenle prime esas kazanca dahil edilir. Bu ek ödemeler, emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler için de geçerlidir ve bu ödemeler prime esas kazanca eklenerek hesaplanır. Yani emekli çalışanlar, bu ek ödemelerden yararlanabilirler ve bu ödemeler, prime esas kazançlarının bir parçasını oluşturur.
Emekli Çalışanlar Ne Kadar Yıllık İzin Kullanabilir?
Emekli çalışanların özlük haklarından biri de yıllık izindir. Yıllık izin, çalışanların her yıl kullanma hakkına sahip olduğu, kanunla korunan ve vazgeçilmez bir hak olarak kabul edilir. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler de bu haktan yararlanır. Ancak emekli çalışanların yıllık izin süresi, sigortalı çalışanlardan farklıdır.
Sigortalı çalışanların yıllık izin süreleri aşağıdaki gibidir:
- 1 ila 5 yıl arası çalışanlar: 14 gün
- 5 ila 15 yıl arası çalışanlar: 20 gün
- 15 yıl ve daha fazla çalışanlar: 26 gün
Emekli çalışanların yıllık izin süresi, genellikle 20 günden başlar. Bu farklılık, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesindeki ek cümlenin gerekliliğine dayanır. İlgili madde şu şekildedir: “Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.” Bu nedenle emekli çalışanlar, genellikle 20 günlük yıllık izin hakkına sahiptirler.
